R E K L A M A
Caravaggio to wielki mistrz światłocienia, słynący z zostawiania w swoich dziełach ukrytych symboli i znaczeń. A „Wieczerza w Emaus” namalowana w 1601 r. to jeden z najbardziej niezwykłych obrazów nie tylko w portfolio Caravaggia, ale także w całej historii sztuki. Na tym obrazie światło i rzucany przez nie cień opowiadają swoją własną historię.
Spójrz na „Wieczerzę w Emaus”, zasiądź do stołu przy wolnym miejscu (w prawym dolnym rogu) – to najlepsze miejsce, aby zobaczyć wszystko,co chciał Ci pokazać Caravaggio. Czy podążysz za jego wskazówkami i uwierzysz, że przy tym stole siedzi razem z tobą zmartwychwstały zbawiciel? Zobaczyć będzie dość łatwo. Uwierzyć – to już zupełnie inna sprawa.
Tło obrazu – Ewangelia Łukasza
Historia opowiedziana przez Caravaggia ma swoje źródło w Ewangelii Łukasza (Łk 24,13-31).
Dwóch uczniów Jezusa szło do miejscowości Emaus, oddalonej około 11 kilometrów od Jerozolimy. Rozmawiali o wydarzeniach związanych z ukrzyżowaniem Jezusa. W pewnym momencie przyłączył się do nich nieznajomy, który okazał zainteresowanie ich rozmową. Uczniowie, nie rozpoznając Go, wyjaśnili, że rozmawiają o śmierci Jezusa, proroka, który miał wyzwolić Izrael, ale został ukrzyżowany. Dodali, że kobiety z ich grupy znalazły Jego grób pusty i miały wizję aniołów, którzy twierdzili, że Jezus żyje. Niektórzy mężczyźni również poszli do grobu, ale Jezusa nie znaleźli.
Nieznajomy, słysząc to, wyraził zaskoczenie ich brakiem wiary w proroków, którzy przepowiadali, że Mesjasz musiał cierpieć, by osiągnąć chwałę. Następnie zaczął tłumaczyć im Pisma, które odnosiły się do Mesjasza. Gdy dotarli do Emaus, uczniowie poprosili go, by został z nimi, bo zbliżał się wieczór. Podczas posiłku, kiedy nieznajomy wziął chleb, pobłogosławił go i połamał, uczniowie nagle rozpoznali w nim Jezusa. W tej samej chwili jednak zniknął im z oczu.
Ukryte symbole w „Wieczerzy z Emaus”
1. Ryba, a w zasadzie 2. ryby
Ryba to jak wiadomo symbol chrześcijaństwa. Znajdziemy go na obrazie Caravaggia. Po pierwsze, bez trudu zauważysz, że kosz z owocami rzuca cień – którym jest ogon ryby. Na samym koszu też znajdziemy ten symbol, choć na pierwszy rzut oka widać tylko połowę ryby, bo tylko na dolną część pada światło.
3. Kosz z owocami
Owoce w koszu też mówią swoją historię: winogrona to przecież nawiązanie do krwi Chrystusa; gnijące jabłko to symbol upadku człowieka; granat – to też symbol Kościoła.
4. Chleb i wino
Na stole zobaczysz chleb i wino – to oczywiście też nawiązanie do ostatniej wieczerzy.
5. Cień nad głową Jezusa
Jeśli się przyjrzysz, to zobaczysz, że cień rzucany przez karczmarza też nie może być przypadkowy. Pada w taki sposób, że tworzy aureolę nad głową Jezusa.
6. Rozświetlone twarze Jezusa i obu uczniów
Na twarze uczniów i Jezusa pada silne światło, jakby miało mówić, że to jest właśnie ten moment oświecenia. Tak to jest właśnie ta chwila, gdy uczniowie spostrzegli w swym towarzyszu zmartwychwstałego Jezusa! Jeden z wrażenia aż złapał się krzesła, drugi z emocji macha rękami.
7. Twarz karczmarza
Twarz karczmarza pozostaje w cieniu, a wyraz jego twarzy i poza zdają się pokazywać, że karczmarz nie dostrzega w tej sytuacji niczego wyjątkowego. Tylko on nie spostrzegł, że jednym z gości jest zmartwychwstały Chrystus.
Caravaggio
Caravaggio, właściwie Michelangelo Merisi da Caravaggio, urodził się 29 września 1571 roku we włoskiej miejscowości Caravaggio. Uznawany za jednego z najważniejszych malarzy baroku, wywarł ogromny wpływ na rozwój malarstwa europejskiego. Jego twórczość charakteryzowała się dramatycznym realizmem, intensywnym światłocieniem (chiaroscuro) oraz umiejętnością ukazywania emocji i cielesności postaci.
Caravaggio przeniósł się do Rzymu w młodym wieku, gdzie szybko zyskał sławę dzięki swoim kontrowersyjnym, ale pełnym życia obrazom religijnym. W swoich obrazach często przedstawiał świętych i biblijne postacie jako zwykłych ludzi, co wywoływało krytykę, ale także fascynację.
Choć był utalentowanym malarzem, jego życie osobiste było pełne burzliwych konfliktów. Caravaggio wielokrotnie wdawał się w bójki, a w 1606 roku, po zabójstwie człowieka, musiał uciekać z Rzymu. Resztę życia spędził w nieustannej tułaczce po Neapolu, Malcie i Sycylii. Zmarł w tajemniczych okolicznościach 18 lipca 1610 roku, prawdopodobnie na febrę lub z powodu obrażeń odniesionych w jednej z licznych bójek. Caravaggio pozostawił po sobie dziedzictwo, które zainspirowało kolejne pokolenia artystów, takich jak Rembrandt czy Velázquez.
Bez wątpienia obrazy Caravaggia były rewolucyjne jak na swoje czasy, malarz zakwestionował tradycyjne dotąd sposoby przedstawienia scen biblijnych. Jego skupienie na realizmie, emocjach i ludzkich doświadczeniach odróżniało go od współczesnych mu artystów, a jednocześnie wywarło wpływ na kolejne pokolenia artystów. W wielkości Caravaggia świadczy też fakt, że głębia emocjonalna i przejrzystość narracji w jego pracach nadal znajdują oddźwięk u dzisiejszej publiczności, budząc zachwyt i czyniąc go jedną z kluczowych postaci w historii sztuki.
/Caravaggio (właś. Michelangelo Merisi da Caravaggio), Wieczerza w Emaus (1601)/
