R E K L A M A
Piosenka „Suzanne” Leonarda Cohena to jedna z jego najbardziej znanych i cenionych kompozycji. Utwór, opublikowany po raz pierwszy w 1967 roku na albumie Songs of Leonard Cohen, jest zarówno muzycznym dziełem sztuki, jak i literacką perłą.
„Suzanne” pierwotnie była wierszem Cohena powstałym w 1965 roku i opublikowanym w jego tomiku poezji Parasites of Heaven (1966). Wiersz został przekształcony w piosenkę dzięki amerykańskiej wokalistce Judy Collins, która po raz pierwszy nagrała utwór w 1966 roku i go spopularyzowała. Cohen, zachęcony sukcesem, sam zaśpiewał „Suzanne” na swoim debiutanckim albumie.
Z Leonardem spotykałam się na początku lat sześćdziesiątych. Byłam wtedy w separacji z Armandem i mieszkałam nad rzeką. Rzeka Świętego Wawrzyńca miała dla mnie szczególną poezję i piękno i postanowiłam tam zamieszkać z naszą córką Julie. Leonard usłyszał o tym miejscu, w którym mieszkałam, z krzywymi podłogami i poetyckim widokiem na rzekę i odwiedzał mnie wiele razy. Wielokrotnie piliśmy razem herbatę z pomarańczami.
Suzanne Verdal o spotkaniach z Cohenem
Piosenka oparta jest na osobistych doświadczeniach autora i jego relacji z Suzanne Verdal, tancerką i artystką, muzą Cohena. Suzanne była żoną przyjaciela Cohena Armanda Vaillancourta i inspirującą, artystyczną osobowością. Cohen spędzał z nią czas w Montrealu, spacerując wzdłuż rzeki Świętego Wawrzyńca i rozmawiając o życiu i sztuce. Ich relacja była czysto platoniczna, co wprowadza w tekst pewien ładunek tęsknoty i niedopowiedzenia. Utwór ten jest głęboko osobisty i zawiera wiele warstw znaczeniowych, które można analizować zarówno pod kątem biograficznym, jak i literackim.
Suzanne takes you down to her place near the river / Zuzanna cię prowadzi w zakamarki nad rzeką
You can hear the boats go by, you can spend the night beside her / Możesz słuchać plusku łodzi, możesz świtu z nią tu czekać
And you know that she’s half-crazy but that’s why you wanna to be there / Dobrze wiesz – jest ciut szalona, ale tego właśnie pragniesz
And she feeds you tea and oranges that come all the way from China / Gdy herbatę z pomarańczą stawia w chińskiej porcelanie
And just when you mean to tell her that you have no love to give her / Chcesz jej wyznać, że nie możesz ofiarować jej miłości
Then she gets you on her wavelength / Wtedy łowi twoje myśli
And she lets the river answer that you’ve always been her lover / i pozwala szeptać falom, że ją w sercu wiecznie nosisz
Tekst utworu jest zarówno dosłowny, jak i metaforyczny. Dosłownie piosenka opisuje wspólne chwile spędzone nad rzeką Świętego Wawrzyńca w Montrealu, gdzie Suzanne mieszkała w starym porcie. Cohen opisuje jej sposób bycia, jej dom przy wodzie i ich spotkania, podczas których częstowała go herbatą z pomarańczami, co jest nawiązaniem do ich rzeczywistych spotkań.
Metaforycznie tekst piosenki porusza tematy duchowości, miłości i transcendencji. Suzanne jest przedstawiana jako postać niemal mistyczna, która wprowadza narratora w stan refleksji nad życiem, miłością i duchowością. W piosence pojawiają się odniesienia do Jezusa, co może sugerować poszukiwanie duchowego oświecenia lub zrozumienia życia przez pryzmat miłości i poświęcenia.
Sentymentalny i melancholijny ton utworu, w połączeniu z poetyckim językiem Cohena, nadaje piosence głębię emocjonalną, sprawiając, że słuchacze mogą interpretować ją na wiele sposobów, od historii miłosnej po podróż duchową.
And you want to travel with her, and you want to travel blind / I już chcesz z nią pożeglować na kraj świata, choćby dziś
And then you know that she will trust you / I już wiesz, że ci zaufa,
For you’ve touched her perfect body with your mind / bo jej ciała już dotknęła twoja myśl
Piosenka składa się z kilku strof, które malują obraz intymnej i melancholijnej atmosfery. Cohen używa prostego, ale sugestywnego języka, aby oddać uczucia związane z miłością i tęsknotą. W utworze pojawiają się elementy narracyjne, które prowadzą słuchacza przez różne sceny: od zaproszenia do Suzanne, przez opisy otoczenia, aż po refleksje nad miłością i zaufaniem.
And Jesus was a sailor when he walked upon the water / I Jezus był żeglarzem, gdy po morzu chodził pewnie
And he spent a long time watching from his lonely wooden tower / Obserwował świat latami w swej pustelni w wieży z drewna
And when he knew for certain only drowning men could see him / Rzekł z wysoka, by słyszeli ci, co w morzu dzisiaj toną:
He said all men will be sailors then until the sea shall free them / Wszystkim ludziom żeglowanie wróci wolność utraconą!
But he himself was broken, long before the sky would open / Lecz sam zwątpił długo przedtem, nim otwarły się Niebiosa
Forsaken, almost human, he sank beneath your wisdom like a stone / Porzucony, taki ludzki, zniknął w falach twej mądrości niczym głaz
Jednym z najbardziej intrygujących aspektów „Suzanne” jest wplecenie motywów religijnych. Cohen przywołuje postać Jezusa jako żeglarza, co może być interpretowane jako metafora duchowej podróży oraz poszukiwania sensu w życiu. W kontekście relacji z Suzanne, można zauważyć analogię do miłości platonicznej – podobnie jak Jezus obserwował ludzi z dystansu, tak Cohen ukazuje swoją miłość do Suzanne jako coś nieosiągalnego i mistycznego.
W piosence pojawia się wiele symboli, które wzbogacają jej przekaz:
- Rzeka: Symbolizuje płynność życia oraz zmiany. Jest miejscem spotkania i refleksji.
- Herbata i pomarańcze: Te elementy codzienności dodają intymności i ciepła do opisu relacji.
- Lustro: Symbolizuje autorefleksję oraz sposób, w jaki postrzegamy siebie przez pryzmat innych ludzi.
- Śmieci i kwiaty: Kontrast między śmieciami a kwiatami może symbolizować dualizm życia – piękno obok brzydoty oraz poszukiwanie wartości w codzienności.
„Suzanne” to utwór o wielkiej sile emocjonalnej i literackiej. Dzięki swojej uniwersalności oraz osobistym odniesieniom pozostaje aktualny i inspirujący dla kolejnych pokoleń słuchaczy.
Polskie wersje piosenki Suzanne
Najbardziej znaną polską wersję piosenki, ze swoim własnym tłumaczeniem, stworzył Maciej Zembaty. Jego „Zuzanna” powstała jeszcze w latach 70-tych. Piosenka znalazła się też na płycie Michała Łanuszki Łanuszka / Cohen z tłumaczeniem Michała Kuźmińskiego. Warto też wysłuchać wersji z doskonałym przekładem ks. Mariusza Synaka, który znajdziemy na Youtube.
Źródła i literatura:
https://www.leonardcohenfiles.com/verdal.html
www.americansongwriter.com/behind-the-song-suzanne/
https://www.groove.pl/leonard-cohen/suzanne/piosenka/409929
https://zloteprzeboje.pl/ta-piosenka-czekala-50-lat-by-stac-sie-hitem-mowi-o-romansie-ktorego-nie-bylo
https://zwierciadlo.pl/kultura/331006,1,10-najpiekniejszych-utworow-leonarda-cohena.read
www.youtube.com/watch?v=JVPaSJuTOS8
* polski tekst w tłumaczeniu ks. Synaka
